Een beroepsziekte is een ziekte of aandoening die is ontstaan als gevolg van een belasting die in overwegende mate tijdens het werk heeft plaatsgevonden. Een beroepsziekte hoeft niet blijvend te zijn, hoeft niet tot ziekteverzuim te leiden en iemand kan er ook weer van herstellen.

Signaleren en melden

Het tijdig signaleren van (vermoede) beroepsziekten levert een bijdrage aan het terugdringen van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid. Op grond van de Arbowet moeten bedrijfsartsen beroepsziekten melden aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (het NCvB).

Rol van de werknemer

Een werknemer die vermoedt dat een ziekte of gezondheidsklacht wordt veroorzaakt door het werk kan dit aangeven op het spreekuur van de bedrijfsarts of tijdens het preventief medisch onderzoek (PMO). De bedrijfsarts zal vervolgens zo veel mogelijk gegevens over de werkomstandigheden verzamelen. Doel is na te gaan of de oorzaak van de klachten inderdaad in het werk ligt. Als dat zo is, spreekt men van een ‘vermoede beroepsziekte’. De werknemer wordt hiervan op de hoogte gesteld door de bedrijfsarts.

Rol van de bedrijfsarts

De bedrijfsarts heeft van de overheid de taak gekregen om een vermoede beroepsziekte te melden bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten. Dit gebeurt anoniem. De naam van de werknemer en werkgever worden niet genoemd. Het Centrum publiceert jaarlijks een overzicht van gemelde beroepsziekten met daarbij de sector of het soort bedrijf waar de ziektes zijn voorgekomen en rapporteert hierover aan de Tweede Kamer.

De bedrijfsarts die een vermoede beroepsziekte vaststelt, zal een werkplekonderzoek (WPO) aanvragen. Verzuimverzekeraars vergoeden veelal de kosten van het WPO. Doel van het WPO is om te bekijken of er verbeteringen in het werk mogelijk zijn, zodat de werknemer (mocht deze ziek thuis zitten) weer snel terug kan keren naar het werk. Bij het WPO wordt zowel de werknemer als de werkgever betrokken.

Rol van de werkgever

De werkgever wordt op de hoogte gebracht van de (vermoede) beroepsziekte in zijn of haar bedrijf. 'Eigen schuld' van de werknemer, bijvoorbeeld door onachtzaamheid, speelt geen rol bij het al dan niet melden. De ernst van de ziekte speelt ook geen rol. De werknemer hoeft ook niet ziek thuis te zitten. Lawaaidoofheid leidt bijvoorbeeld niet tot ziekteverzuim, maar is wel een beroepsziekte.

Rol van de Nederlandse Arbeidsinspectie

De melding aan het NCvB is in de eerste plaats bedoeld als aangrijpingspunt voor een preventief beleid van de overheid. Zo wil de overheid meer aandacht voor bijvoorbeeld psychische aandoeningen door het werk, blootstelling aan asbest, biogasinstallaties en arbeidsuitbuiting. De Arbeidsinspectiedienst kan bedrijven bellen om te vragen of het bedrijf een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) heeft gemaakt en of er een preventiemedewerker op het bedrijf is.

Bij een melding beroepsziekte wordt door de inspectie geen actie ondernomen in het betreffende bedrijf. Uitgangspunt is dat de werkgever zelf maatregelen treft om herhaling te voorkomen. De Arbeidsinspectie reageert wel op de jaarcijfers van het NCvB door in een bepaalde sector een inspectieprogramma te starten.