Zelfbouw en verbouw van machines in de open teelten 

Stigas komt regelmatig op bedrijven met machines die zelf gebouwd of verbouwd zijn. Deze zijn niet zonder risico’s. Aanpassingen maken een machine vaak efficiënter, maar niet per se veiliger. Reden om dit eens goed te onderzoeken. Welke inzichten leverde dat op? Vijf vragen aan Tanja de Jong, gezondheidsonderzoeker bij Stigas. 

1. Hoe staat het met de kennis van ondernemers over het bouwen en verbouwen van machines?

“Deze kennis blijkt beperkt. Ruim 90 procent zegt niet te weten waar ze informatie over veilig bouwen of verbouwen kunnen vinden. De meeste ondernemers werken met machines met een CE- markering, maar 47 procent geeft aan van een of meer machines niet te weten of ze een CE-markering hebben. 41 procent werkt met machines uit 1995 of later zonder CE-markering.” 

2. Welke machines worden aangepast?

“Met name land- en tuinbouwmachines. Daarna komen zelfrijdende machines en elektrisch handgereedschap en op de derde plaats eenvoudig handgereedschap, kruiwagens en steekwagens.” 

3. En wat doen ze dan precies? 

“Het gaat vooral om het toevoegen, aanpassen en verwijderen van onderdelen. Ook worden er constructies aangepast en machines aan elkaar gekoppeld. Gebruiksgemak is de belangrijkste reden. De bedoeling is dat de machine beter, sneller, efficiënter gaat werken. Een deel van de ondernemers geeft aan dat het goedkoper is dan een nieuwe machine aanschaffen. Ondernemers die een machine helemaal zelf bouwen vinden het leuk om te doen en soms spelen er milieuoverwegingen mee. Uit de interviews komt ook de wens om lichamelijke belasting te beperken naar voren.”

4. Houden ondernemers rekening met veiligheid? 

“Bijna alle bedrijven zeggen rekening te houden met veiligheid. Voor een deel van de bedrijven is veiligheid zelfs de reden voor de aanpassing. Of ondernemers echt voldoende rekening houden met de veiligheid kan op basis van het onderzoek helaas niet worden vastgesteld. Wel valt op dat veel bedrijven geen veiligheidskeuring laten uitvoeren. Bij zelfbouw laat slechts een derde van de ondernemers een veiligheidskeuring doen. Na een aanpassing doet slechts een kwart dit.” 

5. Heb je tips voor bedrijven die zelf aan de slag gaan met machines? 

“Denk goed na voordat je begint. Zodra je zelf een machine bouwt of verbouwt, ben je in veel gevallen zelf de fabrikant. En dat betekent dat je aansprakelijk bent voor de veiligheid. Schakel altijd een deskundige in als je van plan bent een machine te bouwen of verbouwen en besteed aandacht aan veiligheid en ergonomie. Zorg verder voor regelmatig onderhoud en keuringen en herhaal jaarlijks de instructies aan je medewerkers.” 

Download hier de volledige rapportage >>

Tools:

• Download hier een handige checklist voor aanschaf en ingebruikname van een machine  
• Download hier een stroomschema wat te doen bij zelfbouw en verbouw