Robotisering in de praktijk – deel 1: Melkveehouderij

"Robots helpen, maar veiligheid blijft mensenwerk"

De inzet van robots in de agrarische sector neemt snel toe. Ze maken het werk lichter en efficiënter. Tegelijkertijd brengen ze nieuwe risico’s met zich mee. In deze reeks artikelen lichten we de veiligheidsaspecten van robotisering per deelsector uit. We starten met de melkveehouderij.

Voordelen én nieuwe risico's

We vroegen Jeroen Broekman, preventieadviseur en veiligheidskundige bij Stigas, naar zijn ervaringen en adviezen. “Autonome melk-, mest- en voerrobots worden steeds vaker ingezet,” vertelt Jeroen. “Ze zorgen voor minder fysieke belasting en meer efficiëntie, maar brengen ook gevaren met zich mee. Denk aan aanrij- en beknellingsgevaar, valgevaar in de mestput of zelfs brandgevaar door een elektrische vonk bij het laadstation.” Ook het gedrag van dieren speelt een rol. “Bij melkrobots kan contact met hete onderdelen of een plotselinge beweging van een koe leiden tot letsel. En het risico op elektrocutie is aanwezig.”

Onveilige situaties in de praktijk

Jeroen komt regelmatig voorbeelden tegen waarbij het mis kan gaan: “Kinderen kunnen op een voerrobot klimmen, bijvoorbeeld. In één geval raakte hierbij een kind bekneld tussen robot en stalwand, dit liep fataal af. Dat zijn situaties die je absoluut wilt voorkomen.”

7 praktische tips om veilig met robots te werken

1. Beperk de toegang tot het werkgebied: zorg dat het werkgebied softwarematig is afgebakend. Gebruik hekwerk of plaats de melkrobot in een aparte ruimte.
2. Zorg voor duidelijke signalering: plaats waarschuwingsborden bij de stal en markeer de rijroute van de robot.
3. Gebruik veilige robots: kies voor robots met een veiligheidsbumper en een scanner die personen herkent. Controleer regelmatig of deze voorzieningen goed werken.
4. Voorkom brandgevaar: zet robot en oplader uit tijdens het mixen van mest. Installeer het laadpunt bij voorkeur buiten de stal of dek roosters onder het laadstation af met een stevige plaat.
5. Voorlichting en instructie: laat alleen personen in de buurt van de robot die zijn geïnstrueerd. Heldere uitleg vermindert risico's.
6. Onderhoud en schoonmaak: laat dit bij voorkeur uitvoeren door gecertificeerde monteurs. Schakel de robot volledig uit vóór aanvang van werkzaamheden.
7. Laat robots keuren: minimaal jaarlijks, door een deskundige monteur. Leg vast wanneer dit is gebeurd.

Extra advies: begin bij de aanschaf

Veiligheid begint al bij de keuze van de robot. “Stel een programma van eisen op vóór aanschaf. Daarin beschrijf je aan welke veiligheids- en prestatie-eisen de robot moet voldoen,” adviseert Jeroen. “Voer daarna een ingebruiknamebeoordeling uit, en vul de RIE van Stigas aan met de risico’s van robotgebruik op je bedrijf.”

Hulp nodig? Stigas denkt met je mee

Heb je vragen over het veilig inzetten van robots of het actualiseren van je RIE? Neem contact op met Stigas. We denken graag mee,  ook bij de aanschaf van een nieuwe robot.

Meer weten? Bekijk de arbocatalogus en handige checklists

• Arbocatalogus: Veilig werken met autonome robots in de melkveehouderij
• Arbocatalogus: Veilig werken met een melkrobot
• Arbocatalogus: Checklist machineveiligheid

Over deze serie

Dit artikel is het eerste deel in een reeks over robotisering in de agrarische en groene sector. In de volgende edities staan de open teelten en de glastuinbouw centraal.
Stigas volgt de ontwikkelingen nauwgezet en is actief in de vakgroepen Work Equipment Safety Platform en Robotica van de NVVK en de versnellingsgroep Robotisering LTO. Samen maken we veilig werken met nieuwe technologieën de standaard.