Omschrijving agressie & geweld

Onder agressie verstaan we: "Alle vormen van gedrag waardoor medewerkers zich onveilig of bedreigd voelen of waarvan zij slachtoffer zijn. Agressie kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn."

Het actieprogramma “Aanpak Agressie en Geweld Tegen Werknemers met Publieke Taken” hanteert de volgende definitie: “Het welbewust of onbewust, verbaal of non verbaal uiten, gebruiken van fysieke kracht of macht, dan wel het dreigen daarmee, gericht tegen een werknemer, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met het verrichten van de publieke taak, wat resulteert of waarschijnlijk zal resulteren in een gevoel van bedreiging, psychische schade, materiële schade, letsel of de dood ten gevolge hebbende.”

Agressie en geweld kunnen vele verschijningsvormen aannemen. Vanuit de positie van degene die eraan blootgesteld wordt, kunnen we de volgende vormen onderscheiden:

• Psychisch gericht: zoals met stemverheffing spreken, schreeuwen, schelden, vloeken, dreigen, chanteren, vernederen, lastigvallen, intimideren, discrimineren en pesten. Deze uitingsvormen zijn zowel in persoonlijk, schriftelijk als in telefonisch contact mogelijk;
• Fysiek gericht: lichamelijke bedreigingen zoals - dreigen met of daadwerkelijk overgaan tot - slaan, schoppen, trekken, duwen, spugen;
• Met gevaarlijke objecten of via gevaarlijke methoden: bedreigen met een wapen, hond, gereedschap, beroven, gijzelen, moord;
• Indirect: getuige zijn van agressie, horen over agressie of zien of lezen dat anderen (bijv. collega’s) slachtoffer zijn geweest van geweld. Getuige zijn van brandstichting, vernielen en/of vandalisme.

Voorbeelden van agressief gedrag

Medewerkers in bos en natuur verrichten hun werk voor een groot deel in de openbare ruimte. Hierdoor komen de medewerkers vaak in contact met bezoekers, verkeersgebruikers en omstanders. Tijdens hun werk kunnen zij geconfronteerd worden met intimiderend, agressief of zelfs gewelddadig gedrag van het publiek. Dit geldt zeker voor buitengewoon opsporingsambtenaren, maar ook in andere functies is dit het geval.
 

Voorbeelden van agressief gedrag dat men tegenkomt zijn:

• Agressieve weggebruikers: het publiek voelt zich gestoord in zijn of haar alledaagse routine, omdat bomen langs de weg gesnoeid of gekapt worden. Men moet wachten of er moet bijvoorbeeld omgereden worden. De bestuurder verliest hierdoor (onverwacht) tijd, en dat leidt soms tot agressie. Meestal is die agressie verbaal van aard; medewerkers worden uitgescholden en soms ook bedreigd.
• Handhaving: Publiek dat boos wordt als ze worden aangesproken op hun gedrag. BOA’s en Boswachters geven regelmatig waarschuwingen of proces verbaal, bijvoorbeeld voor het loslaten van honden waar dit niet mag.
• ‘Betrappen’ van daders: Natuurwerkers komen in hun werkgebied in toenemende mate illegale stortactiviteiten tegen. Dat kan leiden tot agressie.
• Het ‘gezicht’ zijn van de organisatie: medewerkers zijn (onder andere door hun kleding) herkenbaar als natuurbeheerder of boswerker. Ongenoegens over de wijze van natuurbeheer worden door het publiek wel eens afgereageerd op medewerkers.
• Telefonisch geuit agressief gedrag: ook medewerkers met een telefonisch of receptiefunctie krijgen te maken met ongenoegens over de wijze van natuurbeheer.
• Groepsgedrag: doordat veel medewerkers hun werk in openbare ruimtes doen, worden ze regelmatig op een pesterige wijze aangesproken door groepen recreanten. Vaak is het een kwestie van willen bewijzen ten opzichte van elkaar (‘stoer doen’, ‘wie durft’, ‘wie is de sterkste’). De buitendienst-medewerkers zijn in zo’n geval min of meer willekeurig slachtoffer.